Home » Eerste hulp (ehbo) » Beten, steken en vergiftiging » tekenbeet

Tekenbeet en de Lyme-ziekte

Wat zijn teken en wat doen ze?

Een teek is een klein spinachtig insect dat zich ophoudt in bomen en struiken. Als een dier of mens deze boom of struik passeert, dan laat de teek zich vallen en probeert zich vast te bijten in de huid van het slachtoffer. Nadat de teek zich heeft vastgebeten, zal hij proberen zich vol bloed te zuigen zodat hij daarop verder kan leven. Bij deze beet kan de teek echter een ziekte overbrengen op het slachtoffer: de Lyme-ziekte.

Wat is de Lyme-ziekte en hoe herken je deze?

De Lyme-ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie (Borrelia burgdorferi). De ziekte kenmerkt zich vaak door het ontstaan van een rode kring op de plaats van de beet, welke langzaam groeit. Tijdens het groeien van de kring wordt het binnenste deel van de rode kring weer bleek. Mocht een teek inderdaad het slachtoffer hebben besmet (en dus een dergelijk kring hebben achtergelaten), dan kan de bacterie in de bloedbaan van het slachtoffer nare gevolgen hebben. Het zenuwstelsel, de gewrichten en zelfs het hart kunnen worden aangetast door deze ziekte, waarbij in een enkel (zeer uitzonderlijk) geval zelfs de dood het gevolg kan zijn.

Gelukkig gebeurt dit echter zelden. Slechts een zeer klein deel van de teken draagt de bacterie en als zij 'm al dragen, dan wordt deze slechts in een enkel geval doorgegeven aan het slachtoffer. Meestal gebeurt dat alleen nadat de teek voor langere tijd op het slachtoffer heeft gezeten en vervolgens op een verkeerde manier wordt verwijderd.

Maar let op: niet altijd vertoont de rode kring zich. Ben je dus een keer gebeten door een teek en krijg je later last van vage klachten, dan loont het altijd de moeite om de huisarts te laten weten dat je eerder door een teek bent gebeten. In dat geval kan er namelijk extra bloedonderzoek worden verricht.

Het verwijderen van een teek

Bij het verwijderen van een teek dien je altijd voorzichtig te werk te gaan. Belangrijk is om NOOIT de teek van tevoren te behandelen met alcohol, een brandende sigaret of iets anders. Hierdoor zou de teek namelijk zijn maaginhoud direct uitspugen rechtstreeks in het slachtoffer. Beter is het om de volgende stappen te volgen:

  • Knijp de huid om de teek een beetje samen zodat er een bultje ontstaat, daar waar de teek zich bevindt.
  • Neem nu een tekenverwijderaar of pincet en plaats deze zo dicht mogelijk tegen de huid aan.
  • Draai nu de tekenverwijderaar of pincet rond totdat de teek loslaat.
  • Behandel vervolgens de plaats van de beet met alcohol of Sterilon.
  • Schrijf in je agenda dat je door een teek bent gebeten. Mocht je na enkele weken koorts hebben en een kring waarnemen op de plaats waar je bent gebeten, kun je dan makkelijk aan de dokter vertellen wanneer je bent gebeten. Het kan overigens ook voorkomen dat de ziekte zich pas vele maanden later manifesteert. Daarom raden sommige mensen aan om ook op de datum van 6 maanden na de beet in de agenda te schrijven dat je een half jaar eerder door een teek bent gebeten. Voor het geval je het dan al vergeten bent.

Maak je niet druk als er een pootje van de teek achterblijft in de huid. Deze komt er (net als een splinter) vanzelf uit na een tijdje zonder dat het kwaad kan. Probeer echter altijd de gehele teek in één keer los te draaien, zonder iets achter te laten. Dit is altijd beter.

Hoe voorkom je een tekenbeet?

Een tekenbeet is vrij makkelijk te voorkomen. Allereerst door beschermende kleding te dragen met lange mouwen en broekspijpen. Daarnaast kun je een anti-insectenlotion aanbrengen op plaatsen waar een teek zich makkelijk kan laten hechten (enkels, nek, knieholten). Deze lotion moet echter wel voldoende sterk zijn (met minimaal 30% DEET).

FSME (Früh Sommer Meningo Encephalitis, hersenontsteking)

Een teek kan naast de ziekte van Lyme overigens ook FSME veroorzaken. FSME (Früh Sommer Meningo Encephalitis) is een soort hersenvliesontsteking waarop je vrij veel kans loopt als je in Midden-Europa gaat kamperen. Denk dan aan landen als Oostenrijk, Zuid-Duitsland en de Balkan-landen. FSME is hier een zeer serieuze aandoening en alleen al in Oostenrijk haalt nagenoeg de gehele bevolking jaarlijks vrijwillig een inenting ertegen. De teken in dit gebied zijn namelijk hiermee besmet en dus is de kans op besmetting bij een beet zeer groot. Als je wilt kun je (als je denkt in de vrije natuur te gaan wandelen of bijvoorbeeld veel tussen lage struiken of hoog gras te komen) bij je huisarts een inenting aanvragen. Dat is overigens erg raadzaam, want tot op heden is er nog geen remedie gevonden tegen FSME. Meer info: https://www.tekenbeetziekten.nl/

Waar kan ik meer informatie krijgen over teken en de Lyme-ziekte?

Er is op internet een schat aan informatie te vinden over de (on)waarheden met betrekking tot teken en Lyme:

Zoals gezegd: bovenstaande is slechts een leidraad. Mocht het misgaan, zorg dan dat je weet wat je moet doen: volg een officiële cursus!